Το κτήμα Σαρακίνα
Εξερευνήστε το
Το βιολογικό κτήμα
Το βιολογικό κτήμα Σαρακίνα βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Ζακύνθου, στο χωριό του Παντοκράτορα και αποτελείται από ελαιόδεντρα Κορωνέικης κυρίως, αλλά και ντόπιας και άγριας ποικιλίας, τα οποία συμβιώνουν αρμονικά με πεύκα, κυπαρρίσια, ευκάλυπτους, μυρτιές και άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία της ζακυνθινής βιοποικιλότητας.
Η σημερινή έκτασή του είναι 200 στρέμματα και η ιστορία του ξεκινά στις αρχές του 19ου αιώνα. Τότε περίπου χρονολογείται η κατασκευή του κόκκινου νεοκλασσικού εξοχικού αρχοντικού της οικογένειας Λούντζη, της περίφημης Σαρακίνας, με συνολική επιφάνεια περίπου 1350 τ.μ. και θέση στρατηγική για την οργάνωση του αγροκτήματος.
Η Σαρακίνα
Χτισμένη πάνω σε λόφο, με θέα από την Ανατολή τον κόλπο του Λαγανά και από την Δύση όλο τον Παντοκράτορα και το Μεγάλο βουνό της Ζακύνθου, η ιταλικής νοοτροπίας έπαυλη “Σαρακίνα” αποτελούσε χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό παράδειγμα του βενετσιάνικου παρελθόντος του νησιού.
Μαρμάρινα οικόσημα και αγάλματα κοσμούσαν άλλοτε τους εξωτερικούς τοίχους του κτιρίου, δύο διπλές πέτρινες σκάλες οδηγούσαν στην μεγάλη δυτική βεράντα, ενώ στην ανατολή κι άλλες βεράντες και κρεμαστοί κήποι με θέα την θάλασσα συνέθεταν τους χώρους αναψυχής και χαλάρωσης.
Σύμφωνα με το ιταλικό πρότυπο και το εθιμικό δίκαιο της εποχής, οι ευγενείς διατηρούσαν σπίτι στην πόλη όσο και στην εξοχή, ωστόσο η Σαρακίνα σχεδιάστηκε και λειτούργησε ως κάτι παραπάνω από μία πολυτελής εξοχική έπαυλη.
Αποτελούσε το κέντρο ενός πολυλειτουργικού αγροκτήματος που συνδύαζε και ενσωμάτωνε αρχιτεκτονικά την αγροτική παραγωγή με την αρχοντική θαλπωρή. Μάρτυρας της διπλής αυτής ιδιότητας ήταν η αντίθεση μεταξύ των εξωτερικών χώρων της ανατολικής και της δυτικής πλευράς της Σαρακίνας.
Η κόκκινη βίλα, που αποτέλεσε σύμβολο των κοινωνικών και καλλιτεχνικών αντιλήψεων μιας ολόκληρης εποχής, έβλεπε στην Ανατολή προς το κατάφυτο και αρμονικά διαμορφωμένο πάρκο της οικογένειας, με θέα από πίσω τον κόλπο του Λαγανά και το γαλάζιο της θάλασσας. Αυτός ήταν ξεκάθαρα ο χώρος αναψυχής, με μία μεγάλη κεντρική είσοδο για τις άμαξες, μέσα σ’ ένα δασύλιο από κυπαρρίσια, ιταλικά πεύκα, ευκάλυπτους και άλλα δέντρα, με πέτρινα μονοπάτια και παγκάκια για ανάπαυλα παρέα μεταξύ άλλων με τα πουλιά και τα ελεύθερα και πανέμορφα παγώνια του κτήματος.
Η μαΐστρα
Από την άλλη, στην δυτική πλευρά, ξεκινούσε η επονομαζόμενη “μαΐστρα”, ο επαρχιακός πλακόστρωτος δρόμος μήκους περίπου ενός χιλιομέτρου και με ρόλο κεντρικό στην γενικότερη αρχιτεκτονική του κτήματος. Η μαΐστρα διέτρεχε το κτήμα και εξυπηρετούσε στην ευκολότερη πρόσβαση ανθρώπων, ζώων και αγροτικών προϊόντων προς τις ισόγειες συμμετρικές πτέρυγες της Σαρακίνας, όπου βρίσκονταν οι στάβλοι για τα άλογα, οι λινοί, οι κάβες για τα κρασιά και τα βαρέλια ελαιολάδου, αλλά και άλλοι χώροι φύλαξης των ποικίλων προϊόντων του αγροκτήματος
Στην κορυφή του λόφου, ακριβώς μπροστά στην δυτική πλευρά της Σαρακίνας, βρίσκονταν τα παλιά αλώνια σε μορφή αμφιθεατρικών πεζούλων που μετά τις απότομες αλλαγές που έφερε το 1953 στην Ζάκυνθο, φυτεύτηκαν με ελιές κορωνέικης ποικιλίας, καθώς το αγρόκτημα έχανε σιγά σιγά τον πολυλειτουργικό του χαρακτήρα και διαμορφωνόταν σχεδόν αποκλειστικά σε ελαιώνα.
Ο θησαυρός των πειρατών
Όσο για το όνομα “Σαρακίνα”, υπάρχει μια ενδιαφέρουσα φήμη που ίσως εξηγεί την προέλευσή του. Είναι γνωστό ότι την εποχή της Ενετοκρατίας οι περίφημοι Σαρακηνοί πειρατές σάρωναν και λεηλατούσαν την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και η Ζάκυνθος δεν αποτελούσε εξαίρεση. Είναι λοιπόν πιθανό οι πειρατές να διατηρούσαν στο νησί κάποιο κρησφύγετο και ίσως κάποιος πρόγονος της οικογένειας να ανακάλυψε τον θησαυρό τους και να τον ιδιοποιήθηκε, ειδικά αν οι πειρατές δεν επέστρεψαν ποτέ να τον διεκδικήσουν.
Με τον νεοαποκτηθέντα πλούτο του, καταλήγει η ιστορία, ο τυχερός πρόγονος έχτισε την εντυπωσιακή έπαυλη και την ονόμασε προς τιμήν των γνωστών ή άγνωστων ευεργετών του.
“Nella mia villa di Sarakina”
Η Σαρακίνα είναι γνωστή και ως το αγαπημένο «καταφύγιο» του γνωστού ιστορικού και διανοούμενου της Ζακύνθου Ερμάννου Λούντζη (1806-1878) που τυχαίνει να είναι και προ-προ νόνος της Κρίστης και των αδελφών της. Ο Ερμάννος πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στην ηρεμία της έπαυλης και του κτήματος μελετώντας και γράφοντας, όπου και υπέγραφε τα συγγράματα του με το χαρακτηριστικό “nella mia villa di Sarakina”.
Οι σεισμοί του 1953. Η αρχή του τέλους
Η αδιάκοπη από τις αρχές του 1800 και πολύβουη καθημερινότητα του σπιτιού, του αγροκτήματος και όλου του νησιού γενικότερα, διεκόπη απότομα και δραματικά τον Αύγουστο του 1953. Οι σεισμοί και οι καταστροφικές τους συνέπειες, άλλαξαν την Ζάκυνθο για πάντα, τόσο κοινωνικά όσο και αισθητικά. Μεγάλη μερίδα του τοπικού πληθυσμού εγκατέλειψε τότε το ισοπεδωμένο νησί, αναζητώντας μια καινούρια αρχή στην Αθήνα και τις ανέσεις τις αστικοποίησης, αλλά και στο εξωτερικό.
Μεταξύ αυτών ήταν και οι τελευταίοι ένοικοι της Σαρακίνας, οι οποίοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους για λόγους ασφαλείας και διατηρώντας πάντα δυνατούς δεσμούς με το νησί, να εγκατασταθούν μόνιμα στην πρωτεύουσα. Το αγρόκτημα αντίστοιχα μεταμορφώθηκε σιγά σιγά αποκλειστικά σε ελαιώνα, με την λογική να είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμο από τις νεότερες γενιές που διέμεναν στην Αθήνα.
Σήμερα: Μια βόλτα στα ερείπια
Η Σαρακίνα δεν έπεσε μεν από τους σεισμούς του ’53, κρίθηκε ωστόσο ακατάλληλη και επικίνδυνη για κατοίκηση και αφέθηκε τελικά αντιμέτωπη με τον χρόνο. Το μέγεθος της εντυπωσιακής έπαυλης καθιστούσε το κόστος επισκευής της απαγορευτικό για τους νεότερους κληρονόμους της και οι παρατεταμένες προσπάθειές τους για εύρεση άλλων πόρων προκειμένου να σωθεί το κτίριο ως πολιτιστική κληρονομιά της Ζακύνθου, αποδείχθηκαν δυστυχώς μάταιες.
Σήμερα μπορεί να δει κανείς τα εντυπωσιακά ερείπια της Σαρακίνας, ό,τι έχει μείνει από τους σεισμούς του νησιού και από αυτούς που εκμεταλλεύτηκαν την καταστροφή και οικειοποιήθηκαν ό,τι μπορούσαν να πάρουν.